خبرگزاری مهر – گروه استان ها: کرمان سال های اخیر با چالش جدی کمبود آب مواجه شده است که به دلیل عدم مدیریت سطح مصرف آب در کشور طی دهه های گذشته رور داده است، مطابق با برنامه ششم توسعه کشاورزی مهمترین محور توسعه اقتصادی در بزرگترین استان کشور محسوب می شود.
در کرمان که متوسط بارندگی در استان بسیار کمتر از متوسط بارندگی در کشور است طی سالهای گذشته توسعه کشاورزی در دستور کار قرار گرفته و در حالیکه در برخی از استانها تعداد چاههای غیر مجاز به ۲۰۰ عدد هم نمی رسد در کرمان برای تامین آب کشاورزی تنها در بخش چاههای غیر مجاز عدد باور نکردنی ۱۴ هزار حلقه چاه ثبت شده است.
نتیجه برداشتهای بی رویه آب از چاه های مجاز و غیر مجاز دشت های کرمان؛ افت شدید سطح آبهای زیر زمینی بوده است، در بسیاری از دشت های کرمان سطح آب تا ۱۰ متر کاهش یافته است و گفته می شود هر سال از ارتفاع دشت های کرمان کمتر از گذشته می شود.
انتخاب راهی ساده و دردسر ساز برای حل مساله ای بزرگ
هم اکنون حداقل ۴۴ دشت کرمان در معرض نشست جدی قرار گرفته است و از سوی دیگر به دلیل کاهش بارندگی در استان که به دلیل خشکسالی ۲۰ ساله روی داده است متوسط بارندگی در کرمان که ۱۴۰ میلیمتر طی سال های اخیر بوده است در بسیاری از سال ها محقق نشده است.
برداشت آب از منابع آب زیر زمینی کرمان متوقف نشده است و هر سال ۱.۱ میلیارد مترمکعب برداشت منفی در استان کرمان روی داده است
در طول تمام این سال ها برداشت آب از منابع آب زیر زمینی کرمان متوقف نشده است و هر سال ۱.۱ میلیارد مترمکعب برداشت منفی در استان کرمان روی داده است.
آمار دیگری که نشان می دهد در برنامه ششم توسعه در کرمان دور اندیشی انجام نشده این است که یک سوم باغ های کشور در کرمان احداث شده است و جالب اینکه اکثر این باغها به روش غرق آبی آبیاری می شود و به همین دلیل است که از ۹۰ درصد آب اختصاصی به بخش کشاورزی در کرمان ۷۰ درصد هدر می رود.
هر چند در سال های ابتدایی دولت یازدهم در کرمان طرح هایی در خصوص اصلاح مصرف آب در کرمان انجام شد اما متاسفانه این روزها دیگر خبری از اجرای طرح های بزرگی مثل انتقال آب حوزه به حوزه از جمله بهشت آباد، انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به کرمان نیست و به نظر می رسد این طرح ها در کش و قوس تعارضات جغرافیایی و کمبود اعتبار گرفتار شده است. طرح همیار آب در کرمان نیز دچار رخوت شده است.
طی روزهای اخیر اجرای طرح جدیدی تیتر رسانه های استان کرمان شد و آن برداشت آب از آخرین منابع آبی در استان است.
آبخوان های کرمان از بین رفته اند
برداشت آب از اعماق زمین طرحی است که طی ماه های اخیر در دستور کار دولت قرار گرفته و اجرای این طرح در استان هایی مانند کرمان، سیستان بلوچستان، فارس، خراسان جنوبی و هرمزگان دور از انتظار نیست. به نظر می رسد طبق گفته مسئولان استان کرمان این طرح به زودی در کرمان نیز اجرا می شود.
این در حالی است که برداشت آب از منابع زیر زمینی در دسترس طی سالهای گذشته اشتباه جبران نشدنی بوده است که آبخوانها و ذخیره گاههای طبیعی آب در کرمان را خالی از آب کرده است و تنها منابع موجود را یا از بین برده و یا این منابع هم اکنون شور شده اند بطوریکه در برخی مناطق مانند شهرستان انار از دستگاه آب شیرین کن بر روی چاهها استفاده می شود.
در همین راستا تفاهم نامه اکتشاف آبهای ژرف نیز بین وزیر نیرو و استاندار کرمان به امضا رسیده و سوال این است که با برداشت این آبها و حل مشکل یک نسل چه میراثی برای نسل های بعد به جای خواهیم گذاشت
اکثر این چاهها آنقدر کف شکن شده اند که عمق برخی از آنها به ۲۵۰ متر هم رسیده است.
حالا که این منابع حیاتی در کرمان نیز ته کشیده است، مسئولان برای حل کوتاه مدت کمبود آب در استان به سمت برداشت آب از منابعی در اعماق زمین روی آورده اند که عملا این ثروت ملی و آخرین منابع موجود در استان نیز برداشت و صرف تولید محصولات کشاورزی می شوند که اکثرا به صورت غرق آبی تولید می شوند!
در همین راستا تفاهم نامه اکتشاف آبهای ژرف نیز بین وزیر نیرو و استاندار کرمان به امضا رسیده و سوال این است که با برداشت این آبها و حل مشکل یک نسل چه میراثی برای نسل های بعد به جای خواهیم گذاشت.
حالا به نظر می رسد در حالیکه طرح های انتقال آب به کرمان به دلیل هزینه بر بودن از اولویت خارج شده اند بار دیگر به سمت برداشت از تنها منابع آبی موجود در استان روی آورده شده است و مجدد همان راهی انتخاب شده که سالها قبل به خطا ی شده بود.
تنها منابع موجود در استان را از بین نبرید
علی محمد سلطانی از جمله کارشناسان حوزه آب و خاک است که از اجرای چنین پروژه ای در زمین خشکیده و کم آب دشت های کشور شگفت زده شده است.
وی می گوید: در حال حاضر به بزرگترین منتقدان مدیرانی تبدیل شده ایم که در گذشته برداشت آب از منابع آب زیر زمینی را در دستور کار قرار داده بودند و نتیجه چنین اقدامی مشکلاتی است که هم اکنون در اکثر استان ها به خصوص در استان های کویری مانند کرمان ایجاد شده است.
وی تصریح کرد: اینکه تنها منابع موجود در استان را برداشت کنیم اما سالانه میلیارد ها لیتر آب سطحی به صورت سیل روانه کویر شود قابل قبول نیست نگاهی به سیل جنوب و شرق کرمان در ماه های اخیر و یا سیل خراسان رضوی و گلستان طی روزهای گذشته بکنید. آب ها هدر می روند اما ما دنبال برداشت تنها منابع موجود هستیم که ثروت کشور محسوب می شوند.
وی افزود: آب های ژرف در عمق بسیار زیاد زمین وجود دارند این آب ها در طول زمان که گاه قرن ها بوده ایجاد شده اند و در لایه های بسیار پایین زمین قرار دارند و با تکنولوژی در دسترس مردم، قابل برداشت نیستند.
آبهای عمیق کرمان هم در معرض نابودی قرار گرفته است
سلطانی بیان کرد: اینکه به این آبها تجدید پذیر گفته می شود فرار رو به جلو است، آبهایی که در طول قرنهای ذخیره شده و در عمق زمین قرار دارد چگونه تجدید پذیر است؟
وی افزود: همان سرنوشتی که بر آبهای زیر سطحی و زیر زمینی در عمق کم رفته، منتظر تنها منابع آب موجود در استان کرمان است.
این محقق منابع آب افزود: نمی توان به دلیل هزینه بر بودن و زمان بر بودن طرح های علمی و منطقی مانند انتقال آب از خلیج فارس و عمان، آب شیرین کن، باروری ابرها، اصلاح الگوی مصرف به خصوص در کشاورزی و غیره را کنار گذاشت و به فکر ساده ترین راه حل بود.
آب های موجود در اعماق زمین در واقع جزی از زنجیره حیات است و موجب افزایش رطوبت و کنترل اکوسیستم می شود و بر باد دادن همه این منابع باعث می شود در آینده مردم همان قضاوتی را در حق ما داشته باشند که الان ما در حق گذشتگانمان داریم
وی گفت: باید فکر کرد که این راه حل اشتباه چه بلایی بر سر نسل های آینده خواهد آورد، آب های موجود در اعماق زمین در واقع جزی از زنجیره حیات است و موجب افزایش رطوبت و کنترل اکوسیستم می شود و بر باد دادن همه این منابع باعث می شود در آینده مردم همان قضاوتی را در حق ما داشته باشند که الان ما در حق گذشتگانمان داریم.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در گفتگو با مهر اظهارداشت: خشکسالی و کمبود آب در حال حاضر معضل اصلی بسیاری از استانها است که مباحث اقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهد و در استان کرمان نیز به دلیل سال ها خشکسالی این مشکل وجود دارد و تشدید هم شده است.
محمد رضا پور ابراهیمی افزود: استفاده از روش های نوین در راستای بهره وری از منابع موجود و کلید زدن پروژه های انتقال آب در استان کرمان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و باید به این نکته توجه داشت که با توجه به محدودیت منابع آبی در استان برای هر گونه تصمیم گیری در این زمینه باید مدیریت آینده نگر مد نظر قرار گیرد.
پورابراهیمی بیان کرد: مسلما باید آب را به عنوان یک سرمایه در کرمان حفظ کنیم به همین دلیل باید از روش های سنتی کشاورزی و آبیاری هر چه سریعتر دست برداریم و استفاده بهینه از منابع را در دستور کار قرار دهیم.
نماینده مردم کرمان در مجلس افزود: افت شدید سطح آب های زیر زمینی در کرمان به مشکلی جدی تبدیل شده است و بسیاری از دشت ها در معرض خطر قرار گرفته اند و سیاست استفاده از روان آب ها و تسریع در احداث سدها را باید با جدیدت پیگیری کنیم.
وی بیان داشت: کشاورزی مهمترین مصرف کننده آب در استان کرمان محسوب می شود باید در کنار حفاظت از قابلیت های اقتصادی استان کرمان مدیریت بهینه را تقویت کنیم.
کرمان همچنان در لیست استان های کم آب قرار دارد و مسئولان باید این نکته را در نظر دهند که هر تصمیمی که برای حل مشکل آب بگیرند در آینده مورد قضاوت قرار خواهد گرفت.
نظر شما